Samookaleczanie wśród dzieci i młodzieży to temat wzbudzający wiele obaw w sercach rodziców. W świecie pełnym presji, oczekiwań i nieustannych bodźców, dzieci i młodzież stają przed wyzwaniami, które nie zawsze są w stanie zrozumieć czy przetworzyć.
Samookaleczanie stało się jednym z alarmujących symptomów, wskazujących na głębokie problemy emocjonalne u młodych ludzi. Dla wielu rodziców i opiekunów odkrycie, że ich dziecko się tnie, jest szokujące i niezrozumiałe. Często pojawiają się pytania: "Dlaczego moje dziecko to robi?", "Czy to moja wina?", "Jak mogę pomóc?". W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć temat samookaleczania, jego przyczyny, objawy oraz wskazać kierunki działań, które mogą pomóc dzieciom i rodzicom w trudnych sytuacjach.
| Samookaleczenia – jeden ból, który zagłusza drugi |
| Z analizy przeprowadzonej przez Fundację Dajemy dzieciom siłę wynika, że wskaźnik samookaleczeń wśród dzieci i młodzieży wzrósł o ponad 130% w ciągu ostatnich siedmiu lat. W 2016 roku 1 414 młodych osób mówiło o tym, że samo się okalecza. W 2022 roku takich osób było już 3 301 (średnio 9 osób dziennie). Podobnie jak w przypadku interwencji oraz myśli, zamiarów i prób samobójczych, to dziewczynki zdecydowanie częściej niż chłopcy raniły swoje ciała lub podejmowały inne działania autodestrukcyjne (2 591 vs. 643, co daje 78,5% vs. 19,5%). |
Samookaleczanie, znane również jako samouszkodzenie czy samo zranienie (w języku angielskim określane jako self-harm, self-injury, self-inflicted violence), odnosi się do świadomego i celowego działania polegającego na zadawaniu sobie bólu lub uszkodzeniu ciała. Chociaż takie działania prowadzą do konkretnych skutków, takich jak krwawienie, siniaki czy oparzenia, nie mają one na celu samobójstwa. Głównym motywem takiego zachowania jest próba radzenia sobie z wewnętrznym napięciem. Takie postępowanie klasyfikuje się jako bezpośrednią formę autoagresji.
Dlaczego moje dziecko się tnie?
Każde dziecko jest wyjątkowe, a powody, dla których sięga po samookaleczanie, mogą być zróżnicowane.
Rozpoznanie samookaleczania u dzieci i młodzieży wymaga uważnej obserwacji i wrażliwości na subtelne zmiany w ich zachowaniu. Najbardziej oczywistym znakiem są fizyczne ślady, takie jak blizny, zadrapania, oparzenia czy świeże rany, które mogą być ukrywane pod ubraniem. Dzieci i młodzież samookalaczające się mogą unikać sytuacji, które wymagałyby odsłonięcia ciała, takich jak kąpiele w basenie czy wizyty u lekarza.
Jak reagować na samookaleczanie? Co możesz zrobić, żeby pomóc?
Praca z dzieckiem, które stosuje samookaleczanie, to wyzwanie wymagające cierpliwości, empatii i zrozumienia. Kluczem jest budowanie relacji opartej na zaufaniu, aby dziecko wiedziało, że może się Tobie zwierzyć bez obaw o negatywną reakcję. W tym procesie ważne jest stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym dziecko będzie mogło wyrazić swoje uczucia i obawy. Zamiast oceniać czy karać, staraj się zrozumieć przyczyny samookaleczania, które często są sposobem radzenia sobie z bólem i stresem.
Proponując spokojną rozmowę, daj dziecku przestrzeń do wyrażenia swoich uczuć, pytając, jak się czuje i co go niepokoi, ale nigdy nie naciskaj na uzyskanie odpowiedzi. Wspieraj dziecko w poszukiwaniu zdrowszych sposobów radzenia sobie z emocjami, takich jak sport, pisanie czy rysowanie.
Zachęcaj do uczestnictwa w terapii, ponieważ profesjonalna pomoc może pomóc w zrozumieniu i przezwyciężeniu samookaleczania. Zdobywaj wiedzę i kompetencje w tym temacie. Istnieją liczne źródła informacji i wsparcia dla rodziców dzieci samookalaczających się. W tym trudnym czasie Twoje wsparcie i zrozumienie są niezbędne.
Okazuj dziecku miłość i akceptację, nawet jeśli nie rozumiesz do końca jego zachowania. Opieka nad dzieckiem, które się samookalecza, może być emocjonalnie wyczerpująca, dlatego nie krępuj się prosić o wsparcie dla siebie. Pamiętaj, że samookaleczanie to krzyk o pomoc i Twoje dziecko boryka się z trudnościami, których może nie rozumieć lub nie potrafić wyrazić słowami. Jako opiekun, masz możliwość otoczenia go wsparciem, zrozumieniem i miłością, które są niezbędne do przezwyciężenia tego problemu.
Reakcja na samookaleczanie się dziecka jest jednym z najtrudniejszych wyzwań dla rodzica. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w odpowiedniej reakcji:
Nie wpadaj w panikę. Choć odkrycie, że Twoje dziecko się samookalecza, może być przerażające, ważne jest, aby zachować spokój. Twoja panika może dodatkowo przestraszyć dziecko i utrudnić komunikację.
Słuchaj z empatią. Daj dziecku przestrzeń do wyrażenia swoich uczuć. Staraj się nie oceniać ani nie krytykować. Zamiast tego słuchaj z empatią i stwórz bezpieczne środowisko do rozmowy.
Nie obwiniaj siebie. Choć naturalne jest szukanie przyczyn samookaleczania w sobie jako rodzicu, ważne jest, aby nie obwiniać siebie. Istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do takiego zachowania.
Szukaj profesjonalnej pomocy. Skonsultuj się z psychologiem lub psychiatrą dziecięcym. Specjaliści mogą pomóc zrozumieć przyczyny samookaleczania i zaproponować odpowiednie metody leczenia.
Nie izoluj dziecka. Unikaj kary czy izolacji jako reakcji na samookaleczanie. Zamiast tego skup się na budowaniu zaufania i otwartej komunikacji.
Pamiętaj, że samookaleczanie to często krzyk o pomoc. Twoje dziecko boryka się z trudnościami, których może nie rozumieć lub nie potrafić wyrazić słowami. Autoagresja, to nie tylko fizyczne rany i blizny... Skutki samookaleczania sięgają znacznie głębiej, wpływając na psychikę i emocje osoby, która się okalecza, a także na jej otoczenie. Jest to złożone i niejednoznaczne zachowaniem, które może być trudne do zrozumienia dla osób z zewnątrz. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice i opiekunowie byli świadomi skomplikowanej natury samookaleczania. Zamiast oceniać czy karać staraj się zrozumieć i okazuj wsparcie. Otwarta i empatyczna komunikacja, poszukiwanie profesjonalnej pomocy oraz edukacja na temat samookaleczania to kluczowe kroki które należy podjąć na drodze do rozwiązania i pokonania tego problemu.
