Stawianie granic nastolatkowi jest ważne we wspieraniu jego rozwoju. Przed rodzicami może pojawić się dylemat, jak to zrobić, żeby respektować zdanie dziecka oraz szanować jego indywidulne wybory i potrzeby. Okazuje się, że granice można stawiać w sposób, który uczy nastolatka odpowiedzialności i samodzielności, zamiast go ograniczać.
Tekst powstał w ramach współpracy i akcji społecznej z Fundacją TVN.
Ważne jest, aby te granice były jasno wyrażone i oparte na zrozumieniu uczuć nastolatka. Komunikacja pełna empatii, wzajemnego zrozumienia i aktywnego słuchania może pomóc w nawiązaniu zdrowej relacji i wspólnym ustalaniu granic, które pozwolą dziecku zdobywać cenne doświadczenia życiowe. W rozwiązywaniu konfliktów pomocna okazuje się zrozumiała dla obu stron sporu komunikacja, w której osiągnięciu może pomóc model FUKO. Jak stawiać granice nastolatkowi przy wykorzystaniu tego modelu?
Termin FUKO odnosi się do koncepcji składającej się z czterech etapów: Fakty, Uczucia, Konsekwencje i Oczekiwania. Dodatkowo istotne są intencje, z jakimi przystępujemy do rozmowy. Optymalnym zakończeniem dialogu jest przedstawienie propozycji rozwiązania i uzyskanie zgody na zakończenie rozmowy.
Jak może wyglądać zastosowanie modelu FUKO w rozmowie rodzica i nastolatka?
Piętnastoletni Alan mimo obietnic po raz kolejny przychodzi do domu ze spotkania z kolegami godzinę później. Mama Alana martwiła się o niego. Jest sfrustrowana zachowaniem syna i czuje, że z każdym kolejnym spóźnieniem traci do niego zaufanie.
FAKTY
Opisz krótko fakt, bez dokonywania jego oceny.
Źle: Zawsze spóźniasz się do domu (ocena). Lubisz, kiedy wszyscy na ciebie czekamy (oskarżenie).
Dobrze: Wracasz do domu po ustalonej godzinie twojego powrotu, czyli po dwudziestej.
UCZUCIA
Poinformuj krótko o swoich uczuciach, nie oskarżając nikogo o nie.
Źle: Przykro mi, że nie szanujesz naszych ustaleń (oskarżenie).
Dobrze: Przykro mi, myślałam, że kwestia godziny twojego powrotu do domu została ustalona i miałam nadzieję, że będzie ona przestrzegana.
OCZEKIWANIA
Źle: Już nigdy się nie spóźnisz!
Dobrze: Oczekuję, że od dziś codziennie będziesz wracać do domu na godzinę, którą ustaliliśmy. Chcę, aby ta zasada była z twojej strony przestrzegana, w przeciwnym razie nie będziemy mogli sobie ufać i będę musiała zmienić podejście do umawiania się z tobą, a wyobrażam sobie, że rozumiejąc, że umowy są ważne, będziesz ich przestrzegać.
KONSEKWENCJE
Przedstaw możliwe konsekwencje utrzymywania się niepożądanej sytuacji. Nie stosuj gróźb, nie strasz.
Źle: Jak się będziesz dalej spóźniać, nie będę pozwalać ci wychodzić.
Dobrze: Kiedy nie dotrzymujesz tego, na co się umówiliśmy, jest mi przykro i czuję się ignorowana. Czując się tak, nie mam ochoty na wieczór filmowy z tobą czy na inne wspólne przyjemności, ponieważ jestem zła na sytuację, w której nie możemy na sobie polegać. To ogranicza moje zaufanie do ciebie, którym chciałabym cię obdarzać.
